Kleszcze to rodzaj małych pajęczaków. W Polsce sezon kleszczowy rozpoczyna się wiosną (kleszcze uaktywniają się od temperatury 5 stopni Celsjusza) a kończy jesienią. Jednak ciepłe zimy mogą sprawić, że sezon ten trwa praktycznie cały rok. Czy jest to dla nas groźne? Tak! Należy pamiętać, że kleszcze przenoszą wiele groźnych chorób, które zagrażają zdrowiu zarówno ludzi, jak i zwierząt.
Jak zminimalizować ryzyko ukłucia przez kleszcza?
Wychodząc w miejsce potencjalnie zagrożone występowaniem kleszczy pamiętaj o kilku prostych zasadach:
- Zakładaj ubrania w jasnych kolorach. Dzięki temu będzie Ci dużo łatwiej znaleźć kleszcza wędrującego w poszukiwaniu dogodnego miejsca ukłucia.
- Używaj środka odstraszającego insekty. Oprócz wspomagania w unikaniu kleszczy pomoże Ci również pozbyć się innych niechcianych insektów, np. komarów.
- Unikaj wysokich zarośli. Choć kleszcze mogą kryć się również w parkach, czy nawet naszych ogrodach, to jednak najlepiej czują się w wysokim listowiu.
- Uniemożliwiaj kleszczom kontakt z Twoją skórą! Wychodząc w miejsce, w którym potencjalnie mogą występować kleszcze, takie jak np. las, postaw na szczelny strój. Co to znaczy? Załóż długie skarpety + spodnie ze ściągaczami, bluzkę z długim rękawem, możesz również założyć kalosze.
- Pamiętaj o zmianie ubrania i dokładnym przeszukaniu ciała po powrocie do domu. Kleszcze lubią wybierać miejsca gdzie skóra jest cienka, więc szczególną uwagę zwróć na pachwiny, pachy, wewnętrzne miejsca zgięć łokci i kolan. Jeżeli wybierasz się na spacer z psem – pamiętaj, że jego sierść również należy przeszukać.
Co jeśli znajdziesz u siebie kleszcza?
Kleszcza należy bezzwłocznie usunąć. Najlepiej zrobić to za pomocą pęsety, chwytając pajęczaka jak najbliżej skóry. Staraj się nie szarpać ani nie przekręcać kleszcza, wyjmij go jednym, stanowczym ruchem. Szarpanie w trakcie wyjmowania kleszcza może spowodować pozostanie jego fragmentu w skórze, najczęściej jest to część jego aparatu gębowego. Jeśli jesteś w stanie – spróbuj usunąć resztki pęsetą. Po zakończonej czynności pamiętaj o zdezynfekowaniu miejsca ukłucia.
Czy po ukłuciu kleszcza należy udać się do specjalisty?
Do lekarza należy udać się, gdy zauważysz u siebie rumień powstały wokół miejsca ukłucia – może on sugerować zakażenie bakteriami Borrelia burgdorferi. Wizyty u specjalisty wymagają również objawy takie jak: gorączka, dreszcze, ból głowy i inne objawy grypopodobne. Mogą się one pojawić nawet kilka tygodni po ukłuciu, dlatego mimo pozbycia się kleszcza zachowaj czujność jeszcze przez długi czas.
Najpopularniejsze choroby odkleszczowe
Większość z nas z kleszczami kojarzy głównie boreliozę, jednak chorób odkleszczowych jest znacznie więcej. Jakie skutki niesie za sobą zarażenie się chorobą odkleszczową?
Borelioza
Borelioza (inne nazwy: borelioza z Lyme, krętkowica kleszczowa) to groźna choroba spowodowana zakażeniem bakteriami Borrelia burgdorferi. Zakażenie chorobą odbywa się poprzez kontakt bezpośredni, czyli ukłucie kleszcza – a dokładnie kleszcza pospolitego. W przypadku tej choroby niezwykle istotny jest czas przez jaki kleszcz przebywa w skórze. Zakażenie bakterią Borrelia burgdorferi następuje przeważnie minimum po 24-48 godzinach po ukłuciu, a więc im wcześniejsze wykrycie kleszcza i usunięcie go, tym większe szanse na uniknięcie boreliozy.
Borelioza jest bardzo podstępną chorobą. Zaraz po zakażeniu może wystąpić rumień (nie występuje on we wszystkich przypadkach), jednak choroba może pozostawać w ukryciu przez wiele lat. Borelioza może dawać przeróżne objawy, które dzielimy na trzy podstawowe typy: boreliozę stawową, boreliozę kardiologiczną i neuroboreliozę. Chorobie mogą towarzyszyć objawy takie jak: osłabienie, ból głowy, bóle mięśniowe, bóle stawowe, wysoka temperatura ciała, pojawienie się chłoniaka limfocytowego, zanikowe zapalenie kończyn, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wsierdzia, objawy neurologiczne, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie nerwów obwodowych.
Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)
W odróżnieniu od boreliozy, która spowodowana jest zakażeniem bakteryjnym, KZM jest chorobą wirusową. Do zarażenia chorobą może dojść na dwa sposoby: poprzez ukłucie kleszcza, który przeniesie wirus KZM lub też przez spożycie niepasteryzowanego mleka i jego przetworów pochodzących od krów i kóz. W odróżnieniu od zainfekowania bakteriami Borrelia burgdorferi zarażenie wirusem KZM może nastąpić natychmiast po ukłuciu przez kleszcza.
Objawy KZM często występują dwufazowo. Początkowo u Pacjenta mogą wystąpić objawy takie jak: gorączka, bóle mięśni i stawów, nudności, nieżyt górnych dróg oddechowych. Często mogą być one mylone z grypą. Dopiero w drugiej fazie choroby u Pacjenta dochodzi do zmian na poziomie neurologicznym. Choroba potrafi zająć obszary w centralnym układzie nerwowym – opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet mózgu lub rdzenia kręgowego. U Pacjenta mogą zacząć pojawiać się napady padaczkowe, sztywność karku, czy zaburzenia równowagi. W tej fazie konieczna jest hospitalizacja Pacjenta.
Aktualnie nie ma leków na Kleszczowe zapalenie mózgu, natomiast istnieje szczepienie przeciwko wirusowi KZM. Pamiętajmy, że na ukłucie kleszcza jesteśmy narażeni nie tylko w wysokiej trawie czy lesie, równie dobrze może to być ogród lub park.
Babeszjoza (babezjoza)
Babeszjoza to choroba, która najczęściej kojarzona jest z występowaniem u psów, jednak w rzadkich przypadkach występuje również u ludzi. Wywoływana jest przez pierwotniaka Babesia microti. Choroba jest przenoszona przez ten sam gatunek kleszcza, którego ukłucie wywołuje boreliozę, w związku z czym obie choroby mogą występować jednocześnie.
Tak jak w przypadku pierwszej fazy KZM babeszjoza może objawiać się (w późniejszym stadium) gorączką i objawami grypopodobnymi. Choroba może rozwijać się nawet do ośmiu tygodni i dłużej, a więc i początkowo może nie dawać żadnych objawów.
Anaplazmoza
Anaplazmoza to choroba odkleszczowa, która w większości przypadków przebiega bezobjawowo. U części Pacjentów anaplazmoza może jednak objawiać się: gorączką, bólami głowy, potliwością, kaszlem, bólami mięśni i stawów i doprowadzić do naprawdę groźnych powikłań, takich jak niewydolności krążenia lub nawet niewydolności wielonarządowej.
Tularemia
Tularemia to choroba przenoszona głównie przez gryzonie. Co wspólnego z jej występowaniem mają kleszcze? Najczęściej to właśnie one lub inne pasożyty (np. pchły czy wszy) zarażają gryzonie, które przenoszą chorobę. Zakażenie może odbywać się poprzez: skórę, spojówki, drogą wziewną lub drogą kontaktową. Objawy tularemii to: wysoka gorączka, dreszcze, nudności, bóle głowy i mięśni. U niektórych Pacjentów może wystąpić również zapalenie spojówek lub wysypka.
