Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, znane również jako spondyloartropatia czy choroba Bechterewa, to przewlekła choroba reumatyczna, która głównie dotyka kręgosłup i stawy krzyżowo-biodrowe. Charakterystyczne dla niej jest postępujące zesztywnienie kręgosłupa, co może prowadzić do znacznego ograniczenia ruchomości i bólu.
Czym jest zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym, co oznacza, że układ odpornościowy atakuje własne tkanki ciała, w tym przypadku stawy. Choroba ta najczęściej rozpoczyna się w młodym wieku, zwykle przed 40. rokiem życia, i częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Proces zapalny w ZZSK prowadzi do postępującego zesztywnienia stawów, ponieważ przez stan zapalny w ich obrębie tworzą się nowe kości, co jest próbą “naprawy” organizmu. Z czasem może to prowadzić do całkowitego zesztywnienia kręgosłupa, znacząco utrudniając codzienne funkcjonowanie.
Jakie są objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa?
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa objawia się w różnych formach, które mogą ewoluować w miarę postępu choroby. Objawy te są różnią się intensywnością w zależności od osoby, stopnia zaawansowania choroby oraz reakcji na leczenie.
Ból i sztywność w dolnej części pleców oraz biodrach
Najbardziej charakterystycznym objawem tej choroby jest ból i sztywność w dolnej części pleców oraz w okolicy krzyżowo-biodrowej, która zazwyczaj nasila się w nocy oraz nad ranem. Ból często poprawia się z ruchem, ale może powrócić po okresach dłuższego odpoczynku i braku ruchu. W wielu przypadkach ból promieniuje również do pośladków lub tylnych części ud.
Ból i sztywność w innych częściach kręgosłupa
Chociaż dolna część pleców jest najczęściej dotknięta, choroba może również wpływać na ich górną część, szyję oraz klatkę piersiową. Sztywność i ból w tych obszarach również wpływają na zakres ruchu i utrudniają codzienne czynności, takie jak obracanie głowy czy zginanie.
Zapalenie stawów obwodowych
Choroba Bechterewa prowadzi również w niektórych przypadkach do zapalenia stawów poza kręgosłupem, takich jak ramiona, kolana czy stopy. To zapalenie może powodować ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości w dotkniętych chorobą stawach.
Zapalenie ścięgien i więzadeł
Zapalenia pojawiają się również w miejscach, w których ścięgna i więzadła łączą się z kośćmi, co jest znane jako entezopatia, które łączy się z objawami w obrębie przyczepów mięśni do kości. Najbardziej typowe jest zapalenie ścięgna Achillesa i zapalenie powięzi podeszwowej, które mogą powodować ból w piętach lub dolnej części stopy.
Diagnoza zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Diagnozowanie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK) często jest skomplikowane i wymaga szerokiej diagnostyki. Ze względu na stopniowy rozwój objawów i ich początkowe podobieństwo do bardziej powszechnych schorzeń pleców, ZZSK często jest rozpoznawane z opóźnieniem.
Kryteria kliniczne
Pierwszym krokiem w diagnozowaniu ZZSK jest szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie fizykalne. Lekarz zwraca uwagę na charakterystyczne objawy, takie jak przewlekły ból i sztywność dolnej części pleców, które poprawiają się przy ruchu, ale nasilają po okresach spoczynku, szczególnie w nocy i nad ranem. Ważne jest również sprawdzenie historii rodzinnego występowania chorób reumatycznych, co może zwiększać prawdopodobieństwo ZZSK.
Badania obrazowe
Rentgenowskie badanie kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych to standardowe procedury w diagnozowaniu ZZSK. Charakterystyczne dla choroby są zmiany w postaci zrośnięć kostnych oraz erozji kości w stawach krzyżowo-biodrowych. Wczesne stadia choroby mogą jednak nie wykazywać widocznych zmian na zdjęciach rentgenowskich, co często prowadzi do konieczności zastosowania bardziej zaawansowanych technik obrazowania. Rezonans magnetyczny jest szczególnie przydatny w wykrywaniu wczesnych etapów ZZSK, gdyż pozwala na identyfikację zapaleń stawów, ścięgien i więzadeł jeszcze przed wystąpieniem zmian strukturalnych widocznych na rentgenie.
Testy laboratoryjne
Chociaż nie ma specyficznego testu laboratoryjnego, który by potwierdzał ZZSK, niektóre badania mogą być pomocne w diagnostyce i monitorowaniu postępu choroby. Pomiar wskaźników stanu zapalnego w krwi, takich jak białko C-reaktywne (CRP) i szybkość opadania erytrocytów (OB) zwracają uwagę na możliwość pojawienia się choroby. Ponadto warto wykonać testy genetyczne na obecność antygenu HLA-B27, ponieważ jest on związany z wyższym ryzykiem rozwoju ZZSK, chociaż obecność tego genu nie oznacza, że choroba musi się pojawić.
Jak postępować z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa?
Leczenie choroby skupia się na złagodzeniu objawów i zapobieganiu postępowi zesztywnienia. Nie ma jednego leku, który wyleczy ZZSK, można jedynie kontrolować objawy i poprawić jakość życia.
Leki przeciwzapalne i przeciwbólowe – leki, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), są często stosowane w celu redukcji bólu i stanu zapalnego.
Leki modyfikujące przebieg choroby – w cięższych przypadkach mogą być stosowane leki biologiczne, które celują w specyficzne elementy układu odpornościowego odpowiedzialne za stan zapalny.
Fizjoterapia – regularne ćwiczenia i fizjoterapia są bardzo ważne, aby utrzymać zakres ruchu w stawach i zapobiec ich zesztywnieniu. Ćwiczenia mogą obejmować rozciąganie, wzmacnianie mięśni oraz techniki poprawiające postawę.
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to poważna choroba, która może znacząco wpłynąć na jakość życia. Chociaż jest to stan przewlekły i wiążący się z bólem i dyskomfortem, odpowiednie strategie leczenia i wsparcie mogą pomóc pacjentom prowadzić aktywne i satysfakcjonujące życie.
